Het aantal patiënten dat in het ziekenhuis belandt vanwege de inname van geneesmiddelen is niet afgenomen, ondanks forse inspanningen om dat voor elkaar te krijgen.

Dat blijkt uit onderzoek onder leiding van prof. Miriam Sturkenboom en prof. Patricia van den Bemt van het Erasmus MC. De resultaten van het onderzoek zijn donderdag 9 februari besproken in de Tweede Kamer.

65-plussers
In 2004 en 2008 waren 10.000 tot 16.000 van de acute ziekenhuisopnames per jaar het gevolg van inname van geneesmiddelen. Het Ministerie van VWS stelde in 2009 aanbevelingen op, in het zogeheten HARM Wrestling (HW)-rapport, om deze vermijdbare opnames tegen te gaan. Tussen 2009 en 2013 zijn de potentieel vermijdbare opnames niet afgenomen, maar juist toegenomen, vooral in de groep 65-plussers.

Nierfunctie
Voor het onderzoek zijn geanonimiseerde medische dossiers en apotheekgegevens gebruikt. Door middel van vragenlijsten is onderzocht waarom artsen en apothekers zich wel of niet houden aan de aanbevelingen.
Prof. Miriam Sturkenboom over de resultaten: “Op sommige punten is er verbetering te zien in de implementatie van de HW-aanbevelingen tussen 2009 en 2013. Maar vooral het meten van nierfunctie en natrium- en kaliumspiegels voor en na het starten met geneesmiddelen voor het hartvaatstelsel, is voor verbetering vatbaar.”

Kosten
De ondervraagde artsen en apothekers gaven aan dat de patiënt vaak zelf niet inziet of wil dat preventieve maatregelen worden getroffen, soms vanwege de kosten. Er ligt hier een taak voor betere voorlichting door zowel de overheid als de zorgverleners. De onderzoekers bevelen aan dat de apotheek meer verantwoordelijkheid moet krijgen of nemen, omdat de recepten daar allemaal in een systeem samenkomen en controleerbaar zijn, tevens zou de apotheker laboratoriumbepalingen moeten kunnen aanvragen, zodat nierfunctie en elektrolyten kunnen worden gecontroleerd.

Hoger risico
De onderzoekers constateren dat nog steeds dezelfde geneesmiddelen als tien jaar geleden aanleiding geven tot potentieel vermijdbare ziekenhuisopnames. Omdat er steeds meer ouderen zijn die een hoger risico hebben op geneesmiddelgerelateerde ziekenhuisopnames, is het aantal opnames tussen 2009 en 2013 met 25% toegenomen in plaats van afgenomen.

Flauwvallen
Bijna een derde van de ziekenhuisopnames door verkeerd medicijngebruik onder 65-plussers is veroorzaakt door een fractuur of flauwvallen. Zorgverleners moeten daarom vooral focussen op het voorkomen van chronisch gebruik van benzodiazepines en ongewenste dubbelmedicatie van antihypertensiva.

Schade
Sturkenboom: “Het absolute aantal opnames zal moeilijk te reduceren zijn, zonder stevige interventies. Deze zouden vooral gericht moeten zijn op die middelen die in absolute zin de meeste schade veroorzaken: de benzodiazepines, opioïden, antistollingsmiddelen, NSAIDs en medicatie voor het hartvaatstelsel.”

Voorkomen
Het onderzoek laat zien dat door implementatie van de verschillende aanbevelingen waarschijnlijk ook duizenden ziekenhuisopnames zijn voorkomen. De gedeeltelijke implementatie heeft de stijging in absolute aantallen (door de vergrijzing) echter nog niet kunnen compenseren of ombuigen.