Het opbouwen van reserves stelt ouderdomskwalen zoals dementie uit. Dat kan van jong tot oud en geldt zowel voor fysieke als voor cognitieve reserves. Zo vertraagt het volgen van een hoge opleiding het optreden van dementie met zeven jaar, met schoolexamens als ultieme trainingskampen voor opbouw van breinreserve.

Dat stelt de Nijmeegse hoogleraar Geriatrie aan het Radboudumc Marcel Olde Rikkert in zijn boek Jong bljiven en oud worden dat 21 mei wordt gepresenteerd op het festival OudNieuws. Olde Rikkert baseert zijn boek op wetenschappelijk onderzoek.

Ook in de tweede leeftijdsfase, vanaf circa vijftig jaar, stellen sport en beweging, opleiding en sociale contacten de kwetsbare laatste levensfase uit. Gezond leven, voldoende slaap en ontspanning en het inlassen van hersteltijd na ziekte of heftige gebeurtenissen helpen ook om jong te blijven tijdens het ouder worden. Daarnaast benadrukt Olde Rikkert het belang van blijven spelen. “Dat maakt het leven spannend”, aldus de hoogleraar, “en juist dát helpt lichamelijke, psychische en sociale reserves op te bouwen. ‘Fun’ is daarbij belangrijk en kan je in positieve zin verslaafd maken aan je eigen inspannende verouderingsspel en zo functieverlies tegen gaan.”

Het flexibel opnemen van het pensioen is een ander advies van Olde Rikkert. Een gedwongen abrupte pensionering vormt een risico voor de gezondheid, doordat somberte en depressie kunnen toeslaan. Bovendien ‘speel’ je veel minder met anderen en dalen je reserves. Gedwongen doorwerken echter, geeft ook een verhoogde kans op problemen. Juist de keuzevrijheid in de manier waarop het pensioen wordt ingevuld, geeft belangrijke gezondheidsvoordelen. Evenals het getrapt laten ingaan van het pensioen: eerder afbouwen, maar langer doorwerken.

Olde Rikkert geeft in zijn boek talloze spelregels om het verouderingsspel te spelen ofwel talloze tips om jong te blijven bij het ouder worden. Herbezinning op levensstijl, seks, sport, werk, sociale contacten en het leren van nieuwe vaardigheden helpen jonger en gelukkiger te blijven en ook nog eens veel ouder te worden. Daarnaast geeft Olde Rikkert adviezen voor de derde, de kwetsbare levensfase. Veel vijftigers hebben immers ouders die zich in de kwetsbare fase bevinden.

Een speciale inlegzool met GPS maakt het mogelijk om ouderen met dementie of Alzheimer die weglopen of verdwalen eenvoudig te volgen en snel op te sporen via de smartphone, tablet of computer. De zogeheten GPS Smartsole biedt daarmee een oplossing voor een groeiende groep oudere en verwarde mensen die dwaalgedrag vertonen en er tot grote angst van familie en verzorgers vandoor gaan.

De gepatenteerde Amerikaanse uitvinding wordt in Nederland en België op de markt gebracht door het bedrijf Tracktraceshop. De webwinkel heeft al diverse track en tracé apparaten voor ouderen met dementie of Alzheimer in zijn assortiment, die ze om hun hals of in hun kleding kunnen dragen. ,,Maar het is bekend dat mensen met dementie alles wat ze dragen af en uit doen of vergeten mee te nemen. Daarom is de GPS inlegzool de ideale oplossing. Je stopt het in hun schoen en ze merken er niets van,” zegt Marcel Timmerman van Tracktraceshop.

Alzheimer en dementie zijn vanwege de toenemende vergrijzing hard op weg volksziekte nummer één te worden. In Nederland lijden momenteel 260.000 ouderen aan een vorm van dementie, in België 165.000. In 2014 zullen die aantallen zijn verdubbeld. Wereldwijd zijn er dan al 115 miljoen mensen met Alzheimer of dementie. Dan is de ziekte inmiddels doodsoorzaak nummer één. Om de groeiende zorgkosten en de explosieve groei van dementie in te dammen heeft het Nederlandse Ministerie van VWS het Deltaplan Dementie opgezet.

Van de oudere patiënten woont 70 procent nog thuis en wordt verzorgd door partners, familie en andere mantelzorgers. Voor hun is de zorg een steeds zwaardere taak, met name vanwege het dwaalgedrag. Mensen met dementie, Alzheimer of andere geheugenproblemen hebben de neiging om buiten rond te dwalen en weg te lopen. Dat levert grote risico’s op voor hun gezondheid en daarom proberen verzorgers of familieleden dat dwaalgedrag te voorkomen. Opsluiten en vastbinden, wat steeds vaker gebeurt, is echter verboden en wordt gezien als ouderenmishandeling. Dat soort maatregen zijn alleen toegestaan in BOPZ-instellingen.
Vaak wordt ook de politie ingezet bij de vermissing van weggelopen of verdwaalde ouderen, iets wat de maatschappij steeds meer geld kost.

Track en tracé apparaten bieden familie en verzorgers een relatief eenvoudige oplossing. Met de GPS inlegzool is het mogelijk om de precieze locatie van ouderen te volgen, te traceren en de geschiedenis van hun positie te bekijken. Die informatie is te volgen via smartphone, tablet of computer, zodat familie en verzorgers met een gerust hart naar hun werk kunnen gaan of boodschappen kunnen doen.

De inlegzool wordt na een dag gebruik automatisch draadloos binnen twee uur opgeladen door hem op een paneel te leggen. Hij past naadloos in alle schoenen en is ook te gebruiken voor kinderen, hulpverleners of mensen die alleen werken. Eind maart komt de GPS inlegzool voor buiten op de markt. In april verschijnt een versie voor binnen, die via bluetooth een sms of e-mail verstuurt als personen een bepaalde ruimte verlaten.

Midden in de Middelburgse Stromenwijk nabij het Park Toorenvliedt wordt op dit moment een nieuw kleinschalig verpleeghuis gebouwd voor mensen met geheugenproblemen.

Medio juli opent Dagelijks Leven hier haar nieuwe woonzorgvoorziening, Het Toorenhuis, voor mensen met dementie. Dagelijks Leven biedt haar bewoners zorg en ondersteuning in een vertrouwde en huiselijke omgeving. De voorziening biedt plaats aan 20 bewoners. Iedere bewoner heeft een eigen studio. Daarnaast zijn er gezamenlijke ruimten, zoals een huiskamer, een grote woonkeuken en een mooie tuin, waar de bewoners individueel of gezamenlijk, net als thuis, aan activiteiten kunnen meedoen. Om deze kleinschalige wijze van zorg en ondersteuning toegankelijk te maken voor iedereen, ligt de huur van de studio’s onder de huurtoeslaggrens.

De komende maanden wordt er hard gewerkt aan de realisatie van Het Toorenhuis. Er worden 20 studio’s gecreëerd en de voorziening voldoet aan alle eisen en wensen om uitstekende zorg en ondersteuning te kunnen bieden. Het huis wordt gebouwd aan de Mastgatstraat op de voormalige plek van de basisschool Cederhof, die nu onderdeel uitmaakt van de Brede School Stromenwijk.

Dagelijks Leven is een initiatief van de Freya Groep uit Apeldoorn. De opening van de voorziening in Middelburg valt binnen een reeks van meerdere locaties die in de komende vijf jaar gerealiseerd gaan worden. Dagelijks Leven is speciaal opgericht om op een kleinschalige manier de beste zorg en ondersteuning te bieden aan mensen met dementie en overige geheugenproblemen. Volgens landelijke prognoses krijgt de bevolking steeds vaker te maken met deze problematiek. Dagelijks Leven is een alternatief voor de bestaande grootschalige en vaak onpersoonlijke verpleeghuizen.

De zorg en ondersteuning van Dagelijks Leven is gericht op het voortzetten van de wijze waarop men thuis ook gewend was te wonen. Dat wil zeggen dat de zorg en ondersteuning op de achtergrond wordt gezet. Uiteraard hebben de professionele medewerkers de juiste kennis en expertise. De benadering is echter anders vormgegeven. De bewoners worden ondersteund in hun dagelijks leven en zorg is daar een onderdeel van. Er wordt vooral ingezet op kwaliteit van leven en een persoonlijke en huiselijke benadering, net als thuis. Er is bijvoorbeeld een grote woonkeuken aanwezig, waarbij de cliënten gestimuleerd worden om mee te helpen koken. Bewoners die altijd met plezier in hun eigen tuin hebben gewerkt, kunnen ook hier aan de slag in de grote tuin om het pand heen. Het uitgangspunt is om de bewoners in hun eigen waarde te laten en zoveel mogelijk te stimuleren hun leven voort te zetten zoals ze dat altijd hebben gedaan, ondanks de beperkingen die ze nu ondervinden als gevolg van de dementie en geheugenproblematiek.

De medewerkers van Dagelijks Leven maken graag de verbinding met bewoners uit de omgeving en er wordt zo veel mogelijk gestreefd naar mogelijkheden om de bewoners van Het Toorenhuis, net als de reguliere bewoners, deel uit te laten maken van de wijk. We maken gebruik van de diensten en mogelijkheden van vrijwilligers, mantelzorgers en bewoners. Boodschappen doen we bij de lokale middenstand en de bewoners maken gebruik van de lokale eerstelijnsvoorzieningen, zoals huisarts, tandarts, fysiotherapeuten en soortgelijke disciplines.