Deze week heeft in het Hartcentrum van het St. Antonius Ziekenhuis de 1000ste hartoperatie via een ‘sleutelgat’ plaatsgevonden. Bij deze zogenoemde minimaal invasieve operatietechniek wordt via een kleine opening in de borstkas, tussen de ribben door, de hartklep (mitralisklep) gerepareerd of vervangen. Het St. Antonius Hartcentrum verrichtte deze operatie in 2005 als eerste in Nederland. Deze operatie kent in het St. Antonius een drie keer zo lage ziekenhuissterfte als het landelijk gemiddelde en patiënten hebben over het algemeen minder complicaties dan na een zware openhartoperatie.

Bij een lekkende of vernauwde hartklep kan het nodig zijn deze te vervangen of te repareren. Dit kan gebeuren via een openhartoperatie waarbij het borstbeen wordt doorgezaagd. Dit is echter een zware ingreep en soms is een iets minder ingrijpende behandeling mogelijk, namelijk via een kleinere opening (sleutelgat) in de borstkas. Deze hartklepoperatie wordt voornamelijk uitgevoerd om de mitralisklep te repareren. Ook het vervangen van deze hartklep, het sluiten van een opening in het boezemtussenschot (ASD) of het verwijderen van tumoren uit het hart kan goed via deze methode gebeuren. Reparatie van de hartklep heeft de voorkeur boven het vervangen van de hartklep.

Bij de hartklepoperaties wordt met ondersteuning van de hart-longmachine het hart gestopt en geopend, waarna de hartchirurg de ingreep kan verrichten. In vergelijking met de ‘ouderwetse’ operatie is het risico lager. Daarnaast is het grote voordeel dat het litteken veel kleiner is en dat de patiënt sneller herstelt na de operatie. Gemiddeld verblijft een patiënt bij een hartklepoperatie 4 tot 5 dagen in het ziekenhuis; bij een ‘’ouderwetse’’ openhartoperatie is dat 7 tot 10 dagen.

Hartchirurg Thom de Kroon: ‘’Patiënten zijn over het algemeen erg enthousiast en zien veel minder op tegen een minimaal invasieve ingreep dan tegen een ingreep waarbij het borstbeen doorgezaagd moet worden. Naast de patiënttevredenheid, laat deze operatie ook een laag sterftecijfer zien. We hebben een drie keer lagere mortaliteit in ons ziekenhuis vergeleken met het landelijk gemiddelde: 0,5% versus 1,6%. En het landelijk gemiddelde is zelfs al heel goed te noemen. Dit zijn uitkomsten waar we heel trots op zijn.’’

Het St. Antonius Hartcentrum is het grootste hartcentrum van Nederland en toonaangevend in Europa als het gaat om het minder invasief opereren. Het behandelcentrum verricht de meeste openhartoperaties in Nederland; ongeveer 2000 per jaar. Dat is meer dan 10 procent van het landelijke aantal.

Het Medisch Centrum Alkmaar en Gemini Ziekenhuis in Den Helder hebben gisteren samen met de huisartsen in Noord Holland Noord het startschot gegeven voor NVVC Connect atriumfibrilleren, het kwaliteitsproject van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie. Doel van dit landelijk project is de zorg voor patiënten met atriumfibrilleren, AF (ook wel boezemfibrilleren genoemd), verder te verbeteren door de organisatie rond het behandelingsproces te optimaliseren.

Connect Atriumfibrilleren is een belangrijk initiatief van de NVVC om de atriumfibrillerenzorg in Nederland te optimaliseren in de samenwerkingsketen huisarts – cardioloog – verpleegkundige – apotheker – trombosedienst en patiënt. Belangrijke aspecten zijn het werken volgens richtlijnen, registratie, starten van AF-zorgpaden en communicatie en informatie aan patiënten.

Patiënt centraal
‘Het directe voordeel voor de patiënt is dat de dataverzameling structureel gebeurt. De gegevens van de patiënt worden zoveel mogelijk volgens een vast patroon ingevoerd, zodat er een reguliere controle kan plaatsvinden op de kwaliteit van de zorg. Krijgt de patiënt de zorg die hij verdient? Kloppen de medicijnen met zijn risicoprofiel? Op een gegeven moment zal het nodig zijn om de patiënt bloedverdunners te geven.’

Juiste zorg, juist plek
‘Daarnaast gaan we de samenwerking met de huisarts intensiveren. We zorgen dat de juiste zorg op de juiste plek op het juiste tijdstip wordt gegeven. Als het kan zo dicht mogelijk bij huis en dat is de huisarts. Daarnaast werken we aan korte lijnen met het ziekenhuis, zodat de patiënt op korte termijn gezien kan worden met een goed advies en bijpassende behandeling,’ aldus de cardiologen.

Speerpunten
De cardiologen van het Medisch Centrum Alkmaar en Gemini Ziekenhuis werken binnen NVVC Connect samen met de regionale huisartsen, trombosediensten, apothekers en De Hart&Vaatgroep. Verdere intensivering van de samenwerking tussen cardiologen en huisartsen is een belangrijk speerpunt. Registratie is een ander speerpunt. Alles om de kwaliteit van zorg zo goed mogelijk te stroomlijnen.

Wat is atriumfibrilleren?
Atriumfibrilleren is de meest voorkomende hartritmestoornis bij volwassenen. Het is vooral een ouderdomsziekte; met het stijgen van de leeftijd neemt de kans op AF sterk toe. Het aantal patiënten met atriumfibrilleren zal de komende jaren stijgen. Dat gebeurt enerzijds doordat meer mensen een hogere leeftijd bereiken en anderzijds doordat de incidentie* van atriumfibrilleren juist bij de oudere mens toeneemt. De klachten van atriumfibrilleren variëren sterk. Sommige mensen voelen niets en bij hen wordt atriumfibrilleren bij toeval ontdekt. In andere gevallen kunnen de klachten zoals hartkloppingen zeer vervelend en beperkend zijn.

*het aantal nieuwe gevallen van een ziekte per tijdseenheid, per aantal van de bevolking

De National Cardiovascular Data Registry, de organisatie die gegevens verzamelt en registreert omtrent cardiovasculaire verrichtingen in Nederland, heeft zich aangesloten bij het landelijk implantatenregister. De NCDR behoort hiermee tot een van de eerste registers die haar data aan het implantatenregister ter beschikking stelt.
In het door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport opgezette implantatenregister staan implantaten zoals kunstheupen, borstimplantaten en pacemakers. Als er achteraf iets mis blijkt te zijn met een implantaat, kunnen patiënten makkelijker gevonden worden door dit register. De arts kan patiënten informeren en zo nodig zorg verlenen. Dit is belangrijk om extra schade te voorkomen.

De NCDR is in 2007 opgericht door de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie. Het heeft databases opgezet met gegevens over uiteenlopende cardiovasculaire aandoeningen en uitgevoerde ingrepen/procedures. Het doel van alle registraties is het verbeteren van de kwaliteit van cardiovasculaire zorg, patiëntveiligheid verhogen en wetenschappelijk onderzoek bevorderen. Sinds de oprichting zijn ruim 300.000 pacemaker en ICD procedures geregistreerd. Een ICD of Implanteerbare Cardioverter Defibrillator is een soort pacemaker en wordt gebruikt bij gevaarlijke hartritmestoornissen. Ook zijn door de NCDR ongeveer 50.000 PCI procedures geregistreerd. Een Percutane Coronaire Interventie (PCI) wordt toegepast bij de behandeling van patiënten met vernauwde of verstopte arteriën die de hartspier van bloed moeten voorzien. Binnen de NCDR is zo een waardevolle bron aan gegevens ontstaan die waar relevant, zonder naar de individuele patiënt herleidbaar te zijn, gekoppeld wordt aan het implantatenregister.