Op 16 november is het Wereld COPD Dag, deze ongeneeslijke longziekte treft 600.000 Nederlanders.

De afgelopen week vulden ruim 30.000 Nederlanders de COPD test in. Van hen hebben 7000 mensen een hoog risico op de ongeneeslijke longziekte COPD; zij kregen het advies om naar de huisarts te gaan. Dat meldt het Longfonds op Wereld COPD Dag. ‘Bij COPD raken de longen onherstelbaar beschadigd. Veel mensen weten zelf niet dat ze COPD hebben, terwijl vroeg opsporen erger kan voorkomen. Vandaar dat het Longfonds deze online test aanbiedt’, zegt directeur Michael Rutgers.

De ernstige en ongeneeslijke longziekte COPD treft 596.000 Nederlanders. Daarnaast hebben 300.000 mensen in Nederland een groot risico op COPD zonder dat ze dit zelf weten. Zij melden zich pas als ze klachten krijgen. COPD begint vaak met een hoestje of kortademigheid, maar de longen gaan steeds verder achteruit. Mensen met COPD krijgen het steeds vaker benauwd. Traplopen of aankleden kost steeds meer moeite. Op den duur kunnen mensen met COPD afhankelijk worden van extra zuurstof. Ook hebben zij dan hulpmiddelen nodig, zoals een scootmobiel. De risicogroep is in de leeftijd boven 40 jaar.

Vroeg opsporen
‘Bij COPD raken de longen onherstelbaar beschadigd’, zegt Rutgers. ‘Met tijdige behandeling en gezonde leefstijl is de achteruitgang te remmen. Alle reden om patiënten met COPD vroeg op te sporen.’ Dat gebeurt sinds 2010 met de COPD risicotest van het Longfonds. Sinds 2013 is de test onderdeel van het PreventieConsult van het Nederlands Huisartsen Genootschap. Dankzij een campagne op tv rondom de ziekenhuisserie CMC bij RTL4 werd de COPD-test vorige week massaal ingevuld. Deze campagne werd mogelijk gemaakt door de VriendenLoterij.
Conny Hoeve (56): ‘Toen ik 42 was kreeg ik de diagnose COPD. Mijn wasmachine stond op zolder. Elke keer als ik die twee trappen op was gelopen, stond ik te puffen en te hijgen. COPD beïnvloedt mijn dagelijks leven in alle opzichten. Ik ben benauwd en mijn hele lichaam is moe. Soms wil ik ergens snel naartoe lopen. Dan realiseer ik me ineens dat dat niet meer kan. Ik gebruik 24 uur per dag extra zuurstof en sta op de wachtlijst voor een dubbele longtransplantatie.’

Online test
De COPD risicotest is in te vullen op longfonds.nl/copdtest. Mensen kunnen aan de hand van 10 vragen zien hoe hoog hun risico is op COPD. Ongeveer 25% van de mensen die de online test doen, blijkt een hoog risico op COPD te hebben en krijgt het advies naar de huisarts te gaan. Die kan uitsluitsel geven over de diagnose. De COPD risicotest is ontwikkeld door prof. dr. Onno van Schayck van CAPHRI – MUMC.

In Nederland hebben meer dan een miljoen mensen een longziekte, zoals astma of COPD. Het Longfonds (voorheen Astma Fonds) strijdt voor gezonde lucht en gezonde longen. We maken onderzoek mogelijk. We pakken vieze lucht aan. En we doen er alles aan om kinderen rookvrij op te laten groeien. We komen op voor de beste zorg voor longpatiënten én voor iedereen die dat misschien ooit wordt.

Op 12 november is het Wereld Longontsteking Dag. In Nederland krijgen elk jaar 25.000 kinderen een longontsteking. ‘Een longontsteking hakt er in, ook bij een kind’, aldus Michael Rutgers, directeur Longfonds. ‘Meestal is de longontsteking na een week of twee wel genezen, maar het kan maanden duren voor een kind weer helemaal is hersteld.’ Op tijd behandelen voorkomt erger. Goede voorlichting kan daarbij een belangrijke rol spelen.

Elk jaar krijgen in Nederland 125.000 mensen de diagnose longontsteking, één op de vijf in de leeftijd van 0-9 jaar. Bij kinderen komt een longontsteking vaker voor, net als bij ouderen boven 55 jaar en kwetsbare groepen zoals mensen met een longziekte. ‘De longen zijn een vitaal orgaan, op jonge leeftijd zijn ze nog erg kwetsbaar’, verklaart Rutgers de ernst van een longontsteking bij kinderen. ‘Vooral kinderen met verminderde weerstand zijn vatbaar, bijvoorbeeld als ze astma hebben of als hun ouders roken.’ Om een longontsteking op tijd te signaleren en om uit te leggen wat een longontsteking eigenlijk is, komt het Longfonds met nieuwe voorlichting over longontsteking bij kinderen, te vinden op www.longfonds.nl/longontstekingkind

Herken de signalen
Dochtertje Amy van Sandra Naber en Rick Medendorp was acht maanden toen ze hangerig bleef en een longontsteking bleek te hebben. ‘Ik wist echt niet dat het zo snel kan gaan’, zegt Sandra. ‘Bij volwassenen duurt het een tijd voordat een longontsteking zo ernstig is, maar bij kleintjes dus niet.’ Uiteindelijk belandde Amy in het ziekenhuis, waar ze extra zuurstof kreeg en antibiotica. Na vijf dagen mocht ze naar huis. Datzelfde overkwam Per (4), het zoontje van Myrke van der Does (38). Zij is blij dat ze nu weet waar ze op moet letten: ‘Als zijn neusvleugels wijd uit staan tijdens het ademen en het kuiltje in zijn hals naar binnen trekt. Dat betekent dat ademen kracht kost en Per dus benauwd is.’

Griep wordt longontsteking
Oorzaken van een longontsteking zijn meestal een bacterie of virus, vaak begint het met griep of verkoudheid. Kinderen hoesten veel, hebben hoge koorts, zijn moe of minder actief. Hoestdrank of slijmoplossende middelen verlichten de klachten. Maar antibiotica is doorgaans de beste behandeling. Als de koorts aanhoudt, kan de longontsteking ernstig zijn. ‘Kinderen zijn dan behoorlijk ziek’, zegt Rutgers. Bij een ziekenhuisopname wordt een hogere dosis antibiotica toegediend, vaak in combinatie met extra zuurstof.

3FM Serious Request
Dit jaar staat longontsteking bij kinderen in ontwikkelingslanden als stille ramp centraal bij 3FM Serious Request 2016, de jaarlijkse actie waarbij geld wordt ingezameld voor het Rode Kruis. Elk jaar sterven meer dan 900.000 jonge kinderen aan een longontsteking. Kinderen die eenvoudig te redden zijn met de juiste behandeling en goede informatie. De ziekte is wereldwijd één van de voornaamste doodsoorzaken voor kinderen van 5 jaar en jonger. In Nederland sterven gelukkig zelden kinderen aan een longontsteking.
Het Longfonds juicht deze actie van harte toe. Michael Rutgers: ‘Op tijd behandelen voorkomt erger. Goede voorlichting kan daarbij een belangrijke rol spelen.’

Longfonds
In Nederland zijn ruim een miljoen mensen met een longziekte. Het Longfonds (voorheen Astma Fonds) strijdt voor gezonde lucht en gezonde longen. Voor en met iedereen. We maken onderzoek mogelijk. We pakken vieze lucht aan. En we doen er alles aan om kinderen rookvrij te laten opgroeien. We komen op voor de beste zorg voor longpatiënten én voor iedereen die dat misschien ooit wordt.

Chronische longpatiënten in Oost-Nederland krijgen hun behandeling voortaan zo veel mogelijk thuis. Via de nieuwe dienst COPD InBeeld worden zij op afstand gemonitord door het ziekenhuis en de thuiszorg. Dat maken het Slingeland Ziekenhuis, zorgorganisatie Sensire, zorginnovatiebedrijf FocusCura en zorgverzekeraar Menzis vandaag bekend. De ontwikkeling heeft grote gevolgen voor het zelfmanagement van COPD-patiënten. Minister Schippers van VWS is blij met het initiatief.

Dankzij COPD InBeeld hoeven longpatiënten minder vaak naar het ziekenhuis voor controles en behandelingen. Via apps houden zij zelf hun gezondheid in de gaten. Hun waarden worden op afstand gecontroleerd door verpleegkundigen van Sensire’s medisch service center, de longverpleegkundige van Sensire en de verpleegkundig specialist van het Slingeland Ziekenhuis. Een pilot van de dienst, die sinds 2010 loopt, werd bekostigd door het Slingeland Ziekenhuis en Sensire. Vanwege de goede resultaten heeft Menzis besloten de financiering vanaf 2017 over te nemen. Daarmee wordt deze innovatieve longzorg vergoed voor alle longpatiënten in de regio die daar baat bij hebben.

Sneller ingrijpen, minder polibezoek
COPD behoort wereldwijd tot de ziektes met het snelst stijgende aantal patiënten. Mensen met deze chronische longaandoening moeten nu nog regelmatig naar het ziekenhuis: voor periodieke controles, maar ook als gevolg van longaanvallen. Vanwege hun beperkte longinhoud is ziekenhuisbezoek voor COPD-patiënten vaak extra zwaar. COPD InBeeld leidt tot minder ziekenhuisopnames, zo blijkt uit een analyse die Sensire en het Slingeland Ziekenhuis uitvoerden op basis van de pilot.
“Met COPD InBeeld verplaatsen we een deel van de zorg naar huis, terwijl we toch een korte lijn met de patiënt behouden,” zegt Carl Kluge, longarts van het Slingeland Ziekenhuis. “Door wekelijks metingen te doen, kunnen we enerzijds eerder ingrijpen als we zien dat de klachten van een patiënt toenemen. De longverpleegkundige van Sensire verwijst de patiënt dan naar ons door en wij beoordelen hem dezelfde dag nog op de poli of via beeldcontact. Anderzijds voorkomen we door monitoring dat iemand naar de poli gaat terwijl er op dat moment geen longaanval klachten zijn.”

Monitoring en begeleiding via speciale apps
De regelmatige polibezoeken worden bij COPD InBeeld vervangen door ondersteuning in de thuissituatie. Bij een eerste bezoek brengt de longverpleegkundige van Sensire de situatie van de patiënt in kaart. Daarna worden mensen op afstand gemonitord door verpleegkundigen van het medisch service center. Wie een verhoogd risico heeft, onzeker is of vragen heeft, kan ook altijd videocontact opnemen. Hiervoor worden de apps cVitals en cContact van FocusCura gebruikt.

“Tweemaal per week sturen patiënten hun waarden door met de app op hun iPad,” legt longverpleegkundige Ingrid Zweers van Sensire uit. “Bij een dreigende longaanval neem ik contact op en analyseer de situatie met de patiënt. Mensen krijgen zo beter inzicht in hun ziekte en kunnen zelf sneller reageren op de signalen van een longaanval. Daardoor zet een longaanval vaak niet door. Bij sommige mensen neemt het aantal longaanvallen zelfs af vanwege beter zelfmanagement.”

Menzis stimuleert innovatieve zorg
Menzis, het Slingeland Ziekenhuis en Sensire zijn een samenwerking van drie jaar aangegaan.
Ze doen daarbij onder meer gedegen wetenschappelijk onderzoek naar de doelmatigheid van deze nieuwe vorm van zorg. Joris van Eijck, directeur Zorg van Menzis: “Wij stimuleren graag innovatieve zorg die de kwaliteit voor patiënten verhoogt en de doelmatigheid bevordert. Met dit integrale contract, gericht op meer waarde voor de patiënt, worden ziekenhuis en wijkverpleging samen uitgedaagd om betere zorg te leveren tegen lagere kosten.”

Van Eijck roemt het initiatief van Sensire en het Slingeland Ziekenhuis, die COPD InBeeld samen hebben opgepakt. “Zij stellen patiënten in staat meer grip te hebben op hun ziekteproces. Dat past uitstekend in onze visie op gezondheid en gezondheidszorg.”

Minister Schippers: “Goed nieuws voor de patiënt”
Ook minister Schippers toont zich verheugd: “Voor de groeiende groep longpatiënten in Nederland is dit goed nieuws. In plaats van de vele ziekenhuisbezoeken kunnen zij nu begeleiding en behandeling krijgen in hun eigen vertrouwde omgeving: van wachtkamer naar huiskamer. Hierdoor krijgt de patiënt meer grip op haar of zijn behandeling en verbetert de kwaliteit van de zorg en daar draait het natuurlijk om”.

Slingeland Ziekenhuis
In het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem verlenen zo’n 1.600 vaste medewerkers kwalitatief hoogwaardige zorg aan patiënten. Er werken meer dan 100 specialisten en vrijwel alle medische vakgebieden zijn vertegenwoordigd. Meer informatie: www.slingeland.nl.