Wie een jeugdtrauma doormaakt, heeft een grotere kans op depressies op latere leeftijd. Veranderingen van ons erfelijk materiaal (het DNA) als gevolg van een jeugdtrauma, blijken daar mee te maken te hebben. Het UMC Utrecht Hersencentrum start een onderzoek om te kijken of dit proces met behulp van een voedingssupplement ook voordelig benut kan worden. Als dat lukt, is dat mogelijk een nieuwe therapie tegen depressies na een jeugdtrauma, ook op latere leeftijd.
“Eigenlijk gaat het erom dat onze veerkracht bepaald wordt door hoe we ons DNA gebruiken. Als die veerkracht is beschadigd, krijgen aandoeningen als een depressie meer kans. Die veerkracht proberen wij te herstellen”, stelt psychiater Marco Boks. Dit is – afgezien van onderzoek naar kanker – de eerste studie ter wereld waarbij het stimuleren van DNA-aanpassingen wordt ingezet voor behandeling.
Hevige stress in de kindertijd leidt tot moleculaire veranderingen in het DNA. Bij dit biologische proces, epigenetica genoemd, verandert de DNA-activiteit door omgevingsinvloeden, zoals nare ervaringen in de jeugd. Bij de meeste mensen past het DNA zich aan een jeugdtrauma aan. ”We ontdekten dat bij mensen die depressies of post traumatische stress kregen deze aanpassingen niet plaatsvonden. Dit gebrek aan aanpassing in het DNA oefent levenslang invloed uit. De genen die zo belangrijk zijn voor onze veerkracht zijn dan eigenlijk ‘uitgezet’. Wij proberen ze met behulp van voedingssupplementen op dezelfde manier weer aan de praat te krijgen zoals veel mensen dat automatisch doen.”
Waar door deze veranderingen in eerste instantie de betreffende genen zijn ‘uitgezet’, kan dit proces ook omgedraaid worden en genen weer ‘aanzetten’. In het onderzoek, waarvoor Boks onlangs subsidie heeft gekregen van ZonMw en de Hersenstichting, krijgen patiënten het voedingssupplement S-adenosylmethionine (SAMe) toegediend in combinatie met een wekelijkse therapie voor trauma (EMDR). Het voedingssupplement bevat essentiële lichaamseigen co-enzymen. Juist de combinatie van de trauma-therapie met voedingssupplementen moet ervoor zorgen dat de gezonde reactie op jeugdtrauma alsnog kan plaatsvinden. Hierdoor wordt de veerkracht als het ware weer hersteld.
In een studie op cellen in een reageerbuis leidde deze methode tot goede resultaten. Aan het onderzoek gaan 100 mensen deelnemen. Zij krijgen allemaal de trauma-therapie en vijftig van hen krijgen daarnaast het voedingssupplement. De overige 50 krijgen een placebo. De onderzoekers verwachten de eerste resultaten in 2020 te kunnen delen.
Voor patiënten die hun hele leven kampen met een overgevoeligheid voor psychiatrische aandoeningen zou zo’n nieuwe therapie een uitkomst zijn. Een gebruikersgroep – met vertegenwoordigers van patiëntenverenigingen – denkt mee over de inhoud en opzet van het onderzoek en is betrokken bij de uitvoering ervan. De 35-jarige Marjolein, die twee keer een depressie heeft gehad, is een van de groepsleden: “De invloed van mijn jeugd op mijn klachten was voor mij kraakhelder. Deze nieuwe methode pakt niet de symptomen maar de oorzaak aan. Ik hoop op positieve resultaten van dit onderzoek. Dan kan ik de effecten van ervaringen in mijn jeugd eindelijk echt achter me laten.”
Minister Edith Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport tekent een deal met 19 partijen om het aantal mensen met depressie fors terug te dringen. Alle partijen werken mee aan een meerjarenprogramma depressiepreventie dat minimaal vijf jaar zal lopen. Doelstelling is een forse afname van mensen met depressie in 2030 met 30 procent.
De gangbare visie op burn-out en depressie moet op de schop. In de meeste gevallen zijn het geen ziekten die te bestrijden zijn met medicijnen. Dat schrijft prof. Witte Hoogendijk, afdelingshoofd Psychiatrie van het Erasmus MC, in zijn nieuwe boek ‘Van Big Bang tot Burn-out’.