Gezonder door slapen op ‘internationale dag van de slaap’


Gezonder door slapen op ‘internationale dag van de slaap’

International Sleep Day is de dag waarop we stilstaan bij het fenomeen slaap. Ieder jaar is er op deze dag aandacht voor slaapproblematiek zoals slapeloosheid en ontregelingen van het slaapwaak ritme. Dit is belangrijk omdat een derde van de volwassen Nederlanders wel eens slaapproblemen heeft en rond de 10% van de Nederlanders last heeft van chronische slaapstoornissen. Op deze dag staan slapen en zaken die met slapen te maken hebben zoals gezondheid, het immuunsysteem, weerstand en herstel centraal.

Slaap is essentieel voor een goed functioneren en een goede gezondheid. Daarom mag het belang van slaap voor het lichaam en geest ook niet onderschat worden. Tijdens de slaap krijgen het lichaam en hersenen een ‘onderhoudsbeurt’. Er vinden dan belangrijke herstelwerkzaamheden plaats. Hoewel er bijvoorbeeld veel nadruk wordt gelegd op gezonde eetgewoonten, hechten mensen minder belang aan de slaap. Dit gaat ten koste van de volksgezondheid. Zoals talloze onderzoeken aantonen, kan het aanhouden van een gezond circadiaans ritme een even grote impact hebben op het welzijn als elke andere levensstijlfactor.

“Het belang van slaap voor een gezonde fysieke en mentale gesteldheid en een goed functionerend immuunsysteem wordt onderschat” – prof. Bert van der Horst PhD (2021)

Wie afwijkt van het gebruikelijke dag-en-nachtritme of door een onregelmatig bestaan kampt met slaapgebrek kan merken dat het lichaam tegensputtert. De dag loopt niet meer synchroon met de interne biologische klok. Die kan de snelle maatschappelijke en technologische evolutie van ons bestaan niet altijd bijbenen.

Een stabiel slaap- waakritme is de sleutel tot succes. Daglicht, verlichting met een hoog aandeel blauwe golflengten of lichttherapie met bijvoorbeeld een LEDbril met blauw licht bieden uitkomst. Belangrijk is dat dit licht in de ochtend wordt gebruikt en dat in de avond juist blauw licht moet worden vermeden. Dit kan gerealiseerd worden door het uitschakelen van smartphones, tablets en televisies maar ook door een draagbaar product dat door middel van oranje lenzen het blauwe deel van het omgevingslicht blokkeert.

Genoeg slaap geen garantie voor goede nachtrust

Download de infographicNederlanders slapen over het algemeen lang genoeg, maar dat betekent niet automatisch dat we ook goede slapers zijn. Uit grootschalig meta-onderzoek in opdracht van de Hersenstichting blijkt dat een grote groep Nederlanders, met name vrouwen, slaapproblemen heeft. Nooit eerder is in ons land zo diep in de slaapcijfers gedoken, in totaal is slaapdata van maar liefst 140.000 mensen uit 34 bestaande Nederlandse bevolkingsonderzoeken van de afgelopen 25 jaar bekeken. 

90% van de Nederlanders slaapt binnen de aanbevolen duur van 7-9 uur voor volwassenen. Dat we genoeg slapen betekent echter niet automatisch dat we ook goede slapers zijn. Lang genoeg slapen is namelijk niet hetzelfde als een goede nachtrust.

Vrouwen aanzienlijk meer problemen

Vrouwen slapen over het algemeen namelijk iets langer dan mannen, maar ze slapen ook een stuk slechter. Vrouwen komen moeilijker in slaap, hebben meer moeite met doorslapen en gebruiken meer slaapmedicatie dan mannen. 11% van de vrouwen in de leeftijdsgroep 41 t/m 65 jaar gebruikt slaapmedicatie vs. 4,6% van de mannen, in de leeftijdsgroep 65+ is dat zelfs 17,5% van de vrouwen vs. 6,1% van de mannen.

Slapeloosheid

Er zijn drie soorten symptomen van slapeloosheid. Met name mensen die korter slapen dan aanbevolen, maar ook mensen die langer slapen, geven aan meer last te hebben van symptomen van slapeloosheid.

  • Moeite met in slaap komen: aan het begin van de nacht duurt het langer dan 30 minuten voor je in slaap valt. Vrouwen komen veel moeilijker in slaap dan mannen. Een kwart de vrouwen (25,4%) van 18 t/m 25 jaar heeft moeite met in slaap komen vs. 1 op de 5 mannen (19,6%). Naarmate mensen ouder worden, worden de verschillen steeds groter. Bij de groep 65+ is het verschil het grootst, 19,9% van de vrouwen heeft moeite met in slaap vallen vs. ‘slechts’ 7,9% van de mannen.
  • Moeite met doorslapen:‘s nachts wakker worden en maar moeilijk weer in slaap kunnen vallen. Met name vrouwen vallen moeilijker weer in slaap na nachtelijk wakker worden dan mannen. Bij pubers (14 t/m 17 jaar) is dat 28% van de vrouwen vs. 19,3% van de mannen. En bij 65+ is dat 25,2% van de vrouwen vs. 14,5% van de mannen.
  • Vroeg wakker worden: vanzelf vroeg wakker worden neemt toe naar mate de leeftijd stijgt. Ruim 1 op de 5 (21%) Nederlanders van 41 t/m 65 jaar wordt te vroeg wakker. Bij de groep van 41 t/m 65 jaar is dat 24% van de vrouwen vs. 17,6% van de mannen. Bij 65+ komt dit slaapprobleem het meest voor: vrouwen 27,8% vs. mannen 18,4%.

* Er is sprake van slapeloosheid als deze symptomen minimaal drie keer per week voorkomen, dit minimaal drie maanden duurt, men er overdag last van ondervindt en het niet door verstorende slaapomstandigheden komt.

Belang van goed slapen

Goede slaap is niet alleen belangrijk om goed te functioneren, maar ook om gezondheidsschade te voorkomen. Chronisch slecht slapen vergroot namelijk het risico op neuropsychiatrische aandoeningen zoals angststoornissen, depressie en dementie, en op lichamelijke aandoeningen zoals obesitas, hart- en vaatziekten en type 2 diabetes. Slaap wordt vaak over het hoofd gezien als onderdeel van een gezonde leefstijl, terwijl dit juist zo essentieel is.

Dr. Laura Rigter, projectleider Gezonde Hersenen bij de Hersenstichting: “Dit onderzoek maakt voor ons inzichtelijk waar de risico’s liggen voor slapend Nederland en wie er risico lopen. Van groot belang, gezien het negatieve effect van slechte slaap op de gezondheid.”

Prof. Dr. Henning Tiemeier van Erasmus Medical Center: “Er zijn de laatste decennia veel kleinere onderzoeken naar slaap gedaan, maar nog nooit werden deze naast elkaar gelegd. Door alle 34 onderzoeken te bekijken kunnen we voor het eerst iets zeggen over de slaapgewoonten in Nederland.”

Het onderzoek is uitgevoerd door Dr. Desi Kocesvka van het Erasmus Medical Center onder leiding van de professoren Henning Tiemeier (Erasmus Medical Center) en Eus van Someren (Nederlands Herseninstituut).

World Sleep Day 17 maart 2017

Afbeeldingsresultaat voor world sleep dayOp de World Sleep Day proberen de deskundigen mensen duidelijk te maken hoe belangrijk een goede, gezonde nachtrust is. Als mensen ‘s nachts meer dan één keer naar de wc moeten, lijden ze aan nycturie, een aandoening waar één op de drie volwassen boven de 30 last van heeft en twee op de drie volwassen boven de 65.

“Mensen denken dat ‘s nachts opstaan om naar de wc te gaan gewoon hoort bij het ouder worden, maar dat hoeft niet noodzakelijk het geval te zijn,” aldus Philip Van Kerrebroeck, hoogleraar Urologie aan de Universiteit Maastricht en redacteur van het Nocturia Resource Centre. “Een slechte nachtrust kan schadelijk zijn voor de gezondheid, dus mensen die meerdere keren per nacht opstaan, kunnen het best naar hun huisarts gaan om erachter te komen wat de oorzaak hiervan is. Het goede nieuws is dat nycturie te behandelen is, zodat je niet meer in stilte hoeft te lijden.”

Een verstoorde nachtrust omdat je vaak naar de wc moet, kan ernstige gevolgen hebben voor je geestelijke en lichamelijke gezondheid. Het kan een negatieve invloed hebben op je productiviteit, je relaties en je carrière. Slaapgebrek kan een negatieve invloed hebben op alle vormen van geestelijk functioneren, waardoor het moeilijker wordt om je te concentreren, dingen te onthouden en nieuwe vaardigheden en kennis op te doen. Een slechte nachtrust is ook in verband gebracht met een verhoogd risico op diabetes, een verzwakt immuunsysteem, hartaandoeningen en zelfs sommige vormen van kanker. Slaapgebrek wordt ook in verband gebracht met veel psychische aandoeningen, zoals depressie, angststoornissen en psychose[viii],[ix].

Nycturie, het verschijnsel dat mensen ‘s nachts wakker worden omdat ze moeten plassen, kan het gevolg zijn van een overproductie van urine. Het kan ook worden veroorzaakt door externe factoren, zoals te veel drinken voor het slapengaan, medicatie, alcohol, cafeïne of het gebruik van diuretica; in zeldzame gevallen kan het ook een symptoom zijn van iets ernstigers, zoals diabetes, hoge bloeddruk of hart-en vaatziekte.