Over een aantal jaar is het voor artsen mogelijk om de diagnose kanker te stellen aan de hand van een druppel bloed. Dit kan dankzij de grensverleggende techniek die is ontwikkeld door onderzoekers van het Cancers Center Amsterdam (CCA), onderdeel van het VUmc. De mogelijkheid om tumoren op te sporen via het bloed wordt liquid biopsies genoemd.

Het is belangrijk om kanker zo vroeg mogelijk vast te stellen en te behandelen. Dankzij de nieuwe techniek wordt het mogelijk om kanker snel op te sporen. Dit gebeurt door het lezen van kanker uit het bloed. Op dit moment is de techniek nog in een experimentele fase. Hopelijk kunnen in de nabije toekomst levens gered worden met de nieuwe techniek. De verwachting is dat de bloedtest om kanker op te sporen binnen vijf jaar beschikbaar zal komen voor de eerste patiënten. Voor ziekenhuizen komt een App beschikbaar waarmee het mogelijk is om kanker bij patiënten te diagnosticeren en monitoren.

Ontdekking nieuwe techniek door bloedplaatjes

De onderzoeksgroep van prof. dr. Tom Würdinger ontdekte dat de bloedplaatjes van kankerpatiënten RNA van de tumor bevatten. RNA zijn kopieën van delen van het DNA. Bloedplaatjes hebben als functie dat ze zorgen voor de stolling van het bloed. Recent onderzoek laat zien dat bloedplaatjes daarnaast een belangrijke rol spelen in tumorgroei en uitzaaiing van kanker. Patiënten met kanker hebben bloedplaatjes die unieke RNA-patronen bevatten. Op deze manier is het mogelijk om gezonde individuen te onderscheiden van kankerpatiënten. Dit kan met een zekerheid van 96%.

RNA-profielen bevatten veel informatie

Uit onderzoek is gebleken dat het RNA-profiel in bloedplaatjes van kankerpatiënten gekoppeld kan worden aan het orgaan waar de tumor is ontstaan. Er kan veel informatie uit de RNA-profielen gehaald worden: het orgaan waarin de tumor is ontdekt of dat het gaat om een uitzaaiing. RNA-profielen helpen ook bij het bepalen van het type therapie dat het beste is voor een patiënt met kanker. De beste therapie is namelijk afhankelijk van DNA mutaties van de tumor. Daar komt bij dat het mogelijk is om tijdens de behandeling van kanker tijdens verschillende momenten aan de hand van metingen in het bloed gezien kan worden of de behandeling van de kanker effectief is.

Diagnose kanker stellen kan sneller dankzij bloedtesten (liquid biopsies)

Op dit moment wordt kanker opgespoord met opsporingsmethoden zoals scans en klassieke weefselbiopten. Het nadeel van deze opsporingsmethoden is dat ze veel tijd kosten, duur zijn en moeilijk zijn uit te voeren. Een groot nadeel van het afnemen van weefsel is dat dit voor patiënten belastend is. Het nadeel van CT-scans is dat alleen vrij grote tumoren hiermee op te sporen zijn. De mogelijkheid om tumoren op te sporen via het bloed (liquid biopsies) is een grote en belangrijke vooruitgang voor de (vroeg)diagnostiek van kanker.

Bloedtest om kanker op te sporen over 5 jaar beschikbaar

Er wordt op dit moment hard gewerkt aan een snel toepasbare bloedtest om kanker op te sporen. De verwachting is dat deze in 2020 beschikbaar komt. De nieuw ontwikkelde techniek is inmiddels getest op de meest voorkomende tumortypes en kan daarmee breed ingezet worden. De nieuwe techniek is een innovatieve combinatie van krachtige computeralgoritmes met kankerdiagnostiek via het bloed.

Exclusieve rechten bloedtesten
De exclusieve rechten op de ontwikkeling van de nieuwe bloedtest is in handen van het vanuit VUmc opgerichte bedrijf thromboDx BV.

App voor het stellen van diagnose kanker en voor het monitoren van kanker
Er is een App ontwikkeld voor het diagnosticeren en monitoren van kanker. Diagnoses stellen kan op basis van de genetische profielen van bloedplaatjes van patiënten. Ziekenhuizen over de hele wereld kunnen straks gebruik maken van de App en kunnen dan meewerken aan het diagnosticeren en monitoren van kanker.

CCA Liquid Biospy Center in Amsterdam

Momenteel wordt in Amsterdam het CCA Liquid Biopsy Center ingericht. Dit centrum gaat het bloed van duizenden kankerpatiënten verzamelen dat zal worden gebruikt voor verdere testontwikkeling en grootschalige validatie van de bevindingen. Er zal internationaal worden samengewerkt met verschillende partners: onder andere met partners uit de VS (Massachusetts General Hospital en Harvard Medical School) en partners binnen Europa (bijvoorbeeld Umea University in Zweden).