Onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en het Radboudumc hebben groen licht gekregen om vrijwilligers opzettelijk met malaria te besmetten, om een veelbelovend vaccin bij hen te testen.

‘’Vreselijk, wie doet nou zoiets?’ Zo reageren mensen vaak als ik ze vertel over ons onderzoek’, zegt Meta Roestenberg, onderzoeker op de afdeling Parasitologie en Infectieziekten van het LUMC. “Het wordt spannend maar kan een grote stap voorwaarts betekenen”, zegt Jona Walk, arts-onderzoeker van de afdeling Medische Microbiologie van het Radboudumc. Gezamenlijk gaan het Radboudumc en het LUMC een veelbelovend malariavaccin testen door middel van gecontroleerde humane infecties, een methode waarbij gezonde, vrijwillige proefpersonen opzettelijk besmet worden met deze infectieziekte om zo een vaccin snel en goedkoop te kunnen testen.

Groen licht
“We hadden al een vergunning van de overheid, maar afgelopen maand kregen wij ook toestemming van de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek, dus we mogen aan ons onderzoek beginnen”, vertelt Roestenberg. ‘Het wachten is nog op FDA-goedkeuring uit Amerika, waar het vaccin wordt geproduceerd” voegt Walk toe. Naar verwachting kunnen de onderzoekers in het voorjaar van 2017 gezonde proefpersonen gaan werven.

Verzwakte, levende parasieten als vaccin
Jarenlang werkten de onderzoeksgroepen van het Radboudumc en het LUMC aan dit vaccin, waarbij de malariaparasiet in verzwakte vorm wordt toegediend. In proefdieren toonden de onderzoekers aan dat de dieren op een veilige manier volledige bescherming krijgen. “Dat is veelbelovend want het huidige beschikbare malariavaccin geeft slechts beperkte en tijdelijke bescherming. Een vaccin dat volledige bescherming biedt, kan jaarlijks een half miljoen doden voorkomen”, aldus Walk.

Laten prikken door malariamuggen
Het testen van het vaccin bestaat uit twee fases. “In de veiligheidsfase testen we eerst of de verzwakte parasieten in het vaccin geen malaria veroorzaken bij de proefpersonen”, legt Roestenberg uit. “We beginnen met een lage dosis en wanneer er geen problemen optreden, injecteren we de volgende proefpersonen met een hogere dosis.” Wanneer de resultaten van de eerste fase goed zijn, start de tweede fase van het onderzoek om te kijken of het vaccin de juiste bescherming biedt. De ingeënte proefpersonen worden geïnfecteerd met malaria door besmette muggen die in het Nijmeegse laboratorium zijn gekweekt. De testpersonen worden nauw in de gaten gehouden, en krijgen direct volledig genezende medicatie als malaria wordt geconstateerd.

Vervolg
In het onderzoek dat dit jaar gaat plaatsvinden wordt het vaccin alleen in Nederland getest. Wanneer uit de onderzoeksresultaten blijkt dat het vaccin goed werkt, gaan de twee umc’s het verder testen in Afrika.