Het UMCG is van Healthy Ageing. Ze nodigen daarom ook graag deskundigen ‘van buiten’ uit die veel weten van de grote onderwerpen die Healthy Ageing, gezond ouder worden, in de weg staan. Na de eerste Healthy Ageing Lezing van longarts Wanda de Kanter over roken, waren de spotlights op 15 december gericht op verborgen dikmakers.

Internist-endocrinoloog Liesbeth van Rossum weet als hoogleraar Obesitas aan het Erasmus MC Rotterdam alles van zwaar worden, zwaar zijn en vooral veel te zwaar zijn. Onderzoek naar de oorzaken van en goede behandelmogelijkheden tegen overgewicht zijn broodnodig: de helft van de bevolking heeft overgewicht en 13 procent zelfs ernstig. In onze noordelijke regio is overgewicht zeker een probleem dat we elke dag op de poli en verpleegafdeling kunnen zien. Maar wat kunnen we er nou aan doen?

We zijn er niet met minder eten
“We moeten minder eten en meer bewegen. Dat is het wel, niet?”, vraagt Van Rossum aan de zaal vol UMCG’ers. Het antwoord is verrassend: “Nee, dat is veel te eenvoudig gedacht.” Te veel eten en te weinig bewegen zijn belangrijke ‘dikmakers’, maar bepaald niet de enige verklaringen waarom we in groten getale te zwaar zijn. Liesbeth van Rossum gaat in een uur veel meer ‘verborgen dikmakers’ bij langs en laat mogelijkheden zien om ze te kunnen bestrijden.

Hongerhormonen aanmaken
Doe als je wilt eens mee met deze oefening: denk aan een doos bonbons. Welke lekkere zie je allemaal zitten? Pak er in gedachten een, je ruikt de chocoladelucht al en proef nu het zoet van de chocola. Lekker, hè. Als mensen nu tegen je zeggen: eet toch een wortel, helpt dat niks. Want je hebt zojuist hongerhormonen zitten aanmaken. Zo werkt het ook met visuele prikkels aan reclame, met snoepautomaten… Hier staan we dan met onze hongerhormonen die we net hebben aangemaakt: we willen zoet, we kunnen niet anders….

Last van stress
Een van de meest gecompliceerde en vaak verborgen dikmakers, is stress. Op vele momenten in ons leven produceren we stresshormonen. Soms heel nuttig, bijvoorbeeld als we in gevaar zijn of een flinke prestatie moeten leveren. Maar soms is de stress van het dagelijks leven zo hoog, dat we langdurig meer van het stresshormoon cortisol aanmaken. Sommige mensen hebben daar weinig of geen last van, anderen zijn er heel gevoelig voor. En dat kan een enorm effect hebben op je gezondheid.

Te veel stress maakt vaak dik
Liesbeth van Rossum doet veel onderzoek naar het effect van verhoogd cortisol op dik worden. Zoals het nu lijkt, want het onderzoek loopt nog, ziet het er naar uit dat wie een zeer hoog cortisolgehalte heeft (dat kunnen ze meten in je haren!), loopt veel meer risico op het krijgen van obesitas. Bij kinderen is dat zo, maar bij ouderen evenzogoed. Daar ga je dus met je Healthy Ageing. Over vijf jaar weten we meer, Van Rossum heeft net een VIDI-beurs ontvangen en gaat met LifeLines-data uit Groningen een grote studie doen naar cortisol als voorspeller van aandoeningen als obesitas en hart- en vaatziekten.

Lezing terugkijken
De verborgen dikmakers; er kwamen er nog meer langs tijdens deze lezing. Bepaalde medicijnen, te weinig nachtrust: het zet allemaal letterlijk aan als je er gevoelig voor bent. En uiteraard is er meestal meer dan één factor waar je last van hebt. Als je de lezing (nog) eens wilt zien, dan hoor en zie je alle factoren die ons dik kunnen maken en ideeën voor behandeling langskomen. Klik hier om de lezing te zien.

Welke behandeling werkt voor wie
De conclusie van deze lezing: we denken te simpel over obesitas. Om obesitas tegen te gaan, moeten we in onderzoek en zorg alle factoren betrekken die ons te zwaar maken. We moeten proberen te weten te komen hoe we ons leven zo kunnen veranderen, dat we veel (meer) kans maken op een gezond lang leven. Liesbeth van Rossum en haar collega’s zoeken in ieder geval verder naar oorzaken en behandelingen en weten binnenkort hopelijk welke behandeling werkt voor wie.

Veroordeel niet
En dan was er nog die cri de coeur van Liesbeth van Rossum: veroordeel mensen met obesitas niet. Je hebt net gehoord hoe veel pech je kunt hebben en hoe lastig het is om gewicht kwijt te raken. Bovendien, alleen al door de stress die zo’n veroordeling geeft, stijgt hun cortisol. En we willen nu juist de factoren die ons dik maken op zo’n manier beïnvloeden, dat ze ons niét meer dik maken. Zodat we allemaal gezonder verder kunnen leven. Healthy Ageing, weet je wel.