Het opbouwen van reserves stelt ouderdomskwalen zoals dementie uit. Dat kan van jong tot oud en geldt zowel voor fysieke als voor cognitieve reserves. Zo vertraagt het volgen van een hoge opleiding het optreden van dementie met zeven jaar, met schoolexamens als ultieme trainingskampen voor opbouw van breinreserve.

Dat stelt de Nijmeegse hoogleraar Geriatrie aan het Radboudumc Marcel Olde Rikkert in zijn boek Jong bljiven en oud worden dat 21 mei wordt gepresenteerd op het festival OudNieuws. Olde Rikkert baseert zijn boek op wetenschappelijk onderzoek.

Ook in de tweede leeftijdsfase, vanaf circa vijftig jaar, stellen sport en beweging, opleiding en sociale contacten de kwetsbare laatste levensfase uit. Gezond leven, voldoende slaap en ontspanning en het inlassen van hersteltijd na ziekte of heftige gebeurtenissen helpen ook om jong te blijven tijdens het ouder worden. Daarnaast benadrukt Olde Rikkert het belang van blijven spelen. “Dat maakt het leven spannend”, aldus de hoogleraar, “en juist dát helpt lichamelijke, psychische en sociale reserves op te bouwen. ‘Fun’ is daarbij belangrijk en kan je in positieve zin verslaafd maken aan je eigen inspannende verouderingsspel en zo functieverlies tegen gaan.”

Het flexibel opnemen van het pensioen is een ander advies van Olde Rikkert. Een gedwongen abrupte pensionering vormt een risico voor de gezondheid, doordat somberte en depressie kunnen toeslaan. Bovendien ‘speel’ je veel minder met anderen en dalen je reserves. Gedwongen doorwerken echter, geeft ook een verhoogde kans op problemen. Juist de keuzevrijheid in de manier waarop het pensioen wordt ingevuld, geeft belangrijke gezondheidsvoordelen. Evenals het getrapt laten ingaan van het pensioen: eerder afbouwen, maar langer doorwerken.

Olde Rikkert geeft in zijn boek talloze spelregels om het verouderingsspel te spelen ofwel talloze tips om jong te blijven bij het ouder worden. Herbezinning op levensstijl, seks, sport, werk, sociale contacten en het leren van nieuwe vaardigheden helpen jonger en gelukkiger te blijven en ook nog eens veel ouder te worden. Daarnaast geeft Olde Rikkert adviezen voor de derde, de kwetsbare levensfase. Veel vijftigers hebben immers ouders die zich in de kwetsbare fase bevinden.