Minister Bruno Bruins (Medische Zorg) neemt verschillende maatregelen om het groeiende gebruik van zware pijnstillers zoals Oxycodon en Fentanyl zo veel mogelijk terug te dringen. Het aantal gebruikers van zeer sterke pijnstillers, zogenaamde opioïden, is de afgelopen tien jaar fors gestegen. De zware pijnstillers zijn effectief en onmisbaar in het bestrijden van pijn, maar aan het gebruik kleven risico’s, waaronder verslaving. De maatregelen moeten leiden tot het vergroten van de kennis en bewustzijn van de risico’s, duidelijke richtlijnen, meer onderzoek en snellere signalering van verkeerd of oneigenlijk gebruik van opioïden.

Waren er in 2008 nog 93.000 patiënten die de pijnstiller Oxycodon gebruikten, in 2018 is dat gestegen naar 485.000. Ook het gebruikersaantal van Fentanyl steeg in dezelfde periode van 65.000 naar 111.000.

Bruno Bruins: ‘Dat groeiend gebruik van zware pijnstillers baart me grote zorgen. Het gaat hier niet om aspirientjes, maar zeer zware en vaak verslavende middelen. In de VS is een maatschappelijk probleem ontstaan rondom mensen die, vaak ongewild, verslaafd zijn geraakt aan pijnstillers. Ik wil er met artsen, onderzoekers en beleidsmakers voor zorgen dat wij die kant hier beslist niet op gaan.’

Probleem
Opioïden zijn de zwaarste categorie pijnstillers. Zij hebben bij langdurig gebruik een hoog verslavingsrisico, dat geldt in het bijzonder voor Oxycodon. Volgens experts ligt de grens tussen gebruik en misbruik op de loer. Afbouw van het gebruik zonder passende begeleiding is niet eenvoudig. Langdurig gebruik kan in het ergste geval leiden tot vergiftiging. Het aantal (vermijdbare) ziekenhuisopnames neemt als gevolg hiervan toe.

Bruins: ‘Situaties waarin patiënten verslaafd raken aan Oxycodon soms jarenlang of onnodig op de spoedeisende hulp belanden als gevolg van vergiftiging door onverantwoord gebruik van Oxycodon, vind ik onacceptabel.’

Aanpak
Vanaf 1 maart gaat een groep artsen, apothekers en ander experts gezamenlijk aan de slag. Hun opdracht is om de acties en maatregelen rondom opioïden in kaart te brengen en te coördineren. Het gaat onder andere om het geven van voorlichting en het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek. Dit moet er uiteindelijk toe leiden dat voorschrijvers en gebruikers zich bewust zijn welke alternatieve keuzemogelijkheden er op het terrein van pijnstillers zijn en welke risico’s hieraan verbonden zijn. Ook moet het gebruik, wanneer dat niet meer strikt noodzakelijk is, zo snel mogelijk op een verantwoorde manier worden gestopt.

Oorzaken
De belangrijkste maatschappelijke oorzaken die de deskundigen noemen voor de toename van het gebruik zijn vergrijzing, meer maatschappelijke en medische aandacht voor pijnbestrijding en meer media-aandacht voor pijnbestrijding met sterkwerkende opioïden. Verder zijn gedragsaspecten als het laagdrempelig voorschrijven, het terughoudend voorschrijven van alternatieven, onvoldoende kennis en bewustzijn van de potentiële risico’s voor patiënten en het te gemakkelijk gebruik maken van herhaalreceptuur factoren die eveneens de snelle groei verklaren.