Vaccinatie zorgt ervoor dat je níét ziek wordt, dat er géén pandemie uitbreekt en dat er géén honderdduizend doden vallen. Of: vaccinatie zorgt ervoor dat je wél ziek wordt, dat je bijwerkingen krijgt of dat je komt te overlijden. Nieuw onderzoek van de Radboud Universiteit laat zien dat het kan helpen om bij vaccinatievoorlichting te focussen op wat er wél gebeurt, in plaats van op wat er níet gebeurt. ‘Professionals kunnen beter benadrukken dat een vaccinatie je gezondheid helpt, in plaats van zeggen dat je er niet ziek van wordt.’
Risico’s en gevolgen van het wel of niet nemen van een vaccin kunnen moeilijk te bevatten zijn. Mensen vertrouwen daarom vaak onbewust op mentale tactieken om vaccinatie-informatie te begrijpen en een beslissing te maken. Die tactieken kunnen tot beoordelingsfouten leiden. ‘In vaccinatiecommunicatie wordt volgens ons één zeer relevante beoordelingsfout over het hoofd gezien’, zegt communicatiewetenschapper Lisa Vandeberg, die samen met collega’s Gijsje Maas en Anita Eerland het onderzoek uitvoerde. ‘We weten dat mensen meer moeite hebben met het verwerken van informatie over gebeurtenissen die níét plaatsvinden dan over gebeurtenissen die wél plaatsvinden. In het geval van vaccinatie betekent dit dat gevolgen die plaatsvinden (ik werd er ziek van, ik had allerlei bijwerkingen) beter worden onthouden en belangrijker worden gevonden dan informatie over gevolgen die niet plaatsvinden (ik had nergens last van).’
Consequenties voor vaccinatiecommunicatie
In de wetenschap wordt deze beoordelingsfout het Feature Positive Effect genoemd. Het heeft volgens de onderzoekers mogelijk belangrijke consequenties voor vaccinatiecommunicatie. Vandeberg: ‘De werking van een vaccin wordt meestal uitgelegd in termen van wat er níét gebeurt: mensen worden niet ziek, er is geen pandemie, er zijn geen honderdduizend doden. Terwijl vaccinatie-kritische berichten – bijvoorbeeld op sociale media en fora – juist vaak een verband leggen tussen vaccinatie en wat er wél gebeurt: mensen worden wel ziek, krijgen bijwerkingen of komen te overlijden. Wij hadden het idee dat dit veel verschil kan maken.
Glasheldere resultaten
Vandeberg, Maas en Eerland legden aan 350 deelnemers een fictief nieuwsverhaal voor over een gevaarlijk niet-bestaand virus waarvoor een vaccin was gevonden, gevolgd door zestien krantenkoppen waarin gespeeld werd met de aan- en afwezigheid van de gevolgen van het nemen van het vaccin. Aan de deelnemers vroegen ze welke krantenkoppen zij zich herinnerden en welke van belang waren voor het vormen van hun mening over het vaccin. De resultaten zijn glashelder: aanwezige gevolgen – of die nu negatief (koorts) of positief (een veilig gevoel) zijn – worden beter onthouden én belangrijker gevonden voor een oordeel over het vaccin dan afwezige gevolgen (geen koorts of geen veilig gevoel).
Aanbeveling
De resultaten van het onderzoek dragen bij aan het verklaren van de aantrekkingskracht van vaccinatie-kritische informatie. Tegelijkertijd geven ze concrete en praktische aanwijzingen voor het verbeteren van vaccinatiecommunicatie. Vandeberg: ‘Benadruk wat er wel gebeurt als gevolg van vaccinatie (bijvoorbeeld het helpen van je gezondheid), in plaats van wat er niet gebeurt (geen ziekte).’
Muziek luisteren na stress: ‘Genre maakt niets uit’
Zat je in de stress? Take Me Home, Country Roads, Nothing Else Matters of Baby One More Time krijgen je wellicht weer rustig. Psycholoog en muziekwetenschapper Krisna Adiasto ontdekte dat muziekgenre geen rol lijkt te spelen bij de liedjes die we kiezen om te herstellen van stress, maar dat de nummers die werken wel gedeelde kenmerken hebben. Adiasto promoveert op 29 januari aan de Radboud Universiteit.
In een maatschappij waarin voortdurende stress hart- en vaatziekten, burn-out en depressie kan veroorzaken, is het belangrijk naar goede stressverlichting te zoeken. Naast mediteren of een stukje hardlopen, luisteren veel mensen naar muziek om te ontspannen. ‘Onderzoek laat zien dat muziek in combinatie met therapie goede resultaten kan opleveren’, zegt psycholoog Krisna Adiasto. ‘Maar over het luisteren naar muziek op zichzelf is het onderzoek onduidelijk. Niet iedereen voelt zich beter na een paar nummers.’
Muzikale overeenkomsten
Adiasto en zijn collega’s onderzochten welke soort muziek het beste helpt bij stressherstel en waarom. De onderzoekers gebruikten vragenlijsten om 470 deelnemers met verschillende nationaliteiten te vragen naar de nummers die hen beter laten voelen na stress. ‘De antwoorden die we kregen waren verrassend’, zegt Adiasto. ‘Als je naar eerder onderzoek kijkt, zou je denken dat mensen klassieke muziek kiezen, maar het ging van hardstyle tot klassiek en van soundtracks tot ambiente muziek.’
Op basis van de vragenlijsten werd een lijst van 1296 nummers samengesteld. De onderzoekers ontdekten dat stressherstellende nummers gemeenschappelijke kenmerken hebben. Adiasto categoriseert ze in twee groepen: rustige nummers in majeur modus, zoals Memories van Maroon 5 en Take Me Home, Country Roads van John Denver, en nummers in mineur modus die gematigd energiek zijn, zoals Shape of You van Ed Sheeran en Nothing Else Matters van Metallica. De nummers worden vaak uitgevoerd in toonsoort E, met een gematigd tempo in 4/4-maat.
Stresstaak
Tweehonderd mensen namen vervolgens deel aan een online experiment waarin ze een stressvolle taak met een timer moesten doen. Daarna luisterden de deelnemers tien minuten naar muziek: ofwel naar muziek die de onderzoekers hadden uitgekozen op basis van de categorieën, of zelfgekozen muziek of willekeurige muzikale tonen. ‘Mensen die luisterden naar de nummers die wij hadden gekozen of naar hun eigen muziek, herstelden sneller van hun stressgevoel dan de groep mensen die naar willekeurige muzikale tonen luisterden’, zegt Adiasto. ‘Volgens ons komt dat doordat eigen muziek en de door ons gekozen muziek leidt tot cognitieve afleiding, waardoor stress sneller afneemt. De zelfgekozen nummers gaan daarnaast samen met positieve emoties, wat ook een gunstig effect heeft op de afname van stress.’
Aanbevelingen
Hoewel het onderzoek van Adiasto en collega’s laat zien dat luisteren naar muziek op zichzelf dus wél effect heeft op stressherstel, is Adiasto – die momenteel zelf toch het beste ontspant bij klassieke muziek – voorzichtig in het doen van aanbevelingen. ‘Muziek is enorm persoonlijk. Het kan dat een nummer dat niet binnen de twee categorieën past, toch heel goed voor iemand werkt, bijvoorbeeld omdat die persoon heel prettige associaties heeft bij dat nummer.’
Volgens Adiasto is het vooral opmerkelijk dat genre minder invloed heeft dan vaak wordt aangenomen, wat een belangrijk resultaat van het onderzoek is. Hij benadrukt het belang voor muziekonderzoekers om verder te kijken dan genres en zich te richten op audiokenmerken.
Krijg jij in 2024 de zorg die je nodig hebt? Bekijk je zorgverzekering
Het is weer ‘die tijd van het jaar’: alle zorgverzekeraars hebben hun premie bekendgemaakt en er mag weer worden overgestapt. Zit jij nog goed bij je huidige zorgverzekeraar of is het handiger om eens om je heen te kijken? Bekijk je zorgverzekering en check of je in 2024 alle zorg vergoed krijgt die je nodig verwacht te hebben. Als je daar hulp bij nodig hebt: zie Poliswijzer.nl.
Aanvullend verzekeren?
Sommige mensen zijn gezond en mankeren helemaal niets. Voor hen is het voldoende om alleen een wettelijk verplichte basisverzekering af te sluiten. Ze hebben immers (bijna) geen zorg nodig en het meeste wordt al wel vergoed vanuit dit basispakket. Verwacht je zorg nodig te hebben die vergoed wordt vanuit een aanvullende verzekering? Bekijk dan je zorgverzekering om te kijken wat er wel en niet vergoed wordt en welk aanvullende pakket je nodig hebt. Het kan hierbij ook zeker lonen om eens wat verzekeringen met elkaar te vergelijken. Zie Poliswijzer.nl voor een actueel overzicht van alle verzekeraars en de bijbehorende pakketten en premies.
Gecontracteerde zorg
Zorgverzekeraars sluiten contracten met zorgaanbieders om afspraken te kunnen maken over de prijs van behandelingen. Als een zorgverlener een contract heeft met jouw zorgverzekeraar is er sprake van ‘gecontracteerde zorg’. Dit wordt in de meeste gevallen 100% vergoed. Als er geen contract is, wordt er vaak gerekend met maximumtarieven om de vergoeding te baseren. Deze tarieven worden gebaseerd op marktconforme prijzen voor de zorg die je ontvangt. Bekijk je zorgverzekering om erachter te komen wat deze tarieven zijn. Soms is het ook nog zo dat je zorgverzekeraar maar een bepaald percentage vergoedt van deze maximumtarieven. Ook dat kun je zien in de voorwaarden van je verzekering. Zie poliswijzer.nl voor een overzicht van gecontracteerde zorgverleners per verzekeraar.
Eigen risico
Voor bijna alle zorg uit de basisverzekering betaal je het wettelijk verplicht eigen risico. Dit is in 2024 € 385,-. Het eigen risico is het bedrag dat je zelf betaalt voor zorg waarvoor dit geldt. Alles boven dit bedrag wordt vergoed. Je kunt er ook nog voor kiezen om een vrijwillig eigen risico te nemen. Je kunt maximaal € 885,- eigen risico kiezen. Het voordeel hiervan is dat je vaak korting krijgt op je premie. Het nadeel is dat je een groter bedrag zelf moet betalen als je toch zorg nodig hebt. Bekijk je zorgverzekering hoeveel korting je krijgt voor een hoger eigen risico.