Veel jongeren hebben te maken met (chronisch) slaaptekort. Dit kan leiden tot problemen met cognitief functioneren, en daarmee met het functioneren op school, en daarnaast tot problemen als depressie, angst en zelfs symptomen van ADHD. Ed de Bruin laat in zijn promotieonderzoek zien dat slaapproblemen bij adolescenten vrij goed en relatief eenvoudig te behandelen zijn, met de mede door hem ontwikkelde therapie ‘SlimSlapen’. Hij verdedigt zijn proefschrift op vrijdag 20 mei aan de Universiteit van Amsterdam (UvA).
Het doel van De Bruin was het ontwikkelen van een toegankelijke en effectieve behandeling van slapeloosheid (insomnia; moeite met inslapen, doorslapen of niet uitgerust zijn na de nacht) bij adolescenten. Hij ontwikkelde ‘SlimSlapen’, gebaseerd op cognitieve gedragstherapie voor insomnia (CBTI), dat via (face-to-face) groepssessies of via internetsessies te volgen is. ‘SlimSlapen’ is een kort behandelprotocol (slaapprogramma), dat tevens preventief werkt, waarbij jongeren door middel van oefeningen hun slaapgedrag leren verbeteren. De behandeling is erop gericht om zowel slechte slaapgewoontes als disfunctionele gedachtes over slaap te veranderen. Jongeren leren dus niet per se om meer, maar om rustiger en beter te slapen.
Uit onderzoek onder 116 jongeren met slapeloosheid blijkt dat zowel de groeps- als de internetvariant van ‘SlimSlapen’ effectief is met middelgrote tot grote effecten voor de slaapvariabelen, zoals slaapefficiëntie en sleep onset latency, over de korte en langere termijn tot één jaar na de behandeling. De groepstherapie gaf iets betere resultaten dan de internettherapie, hoewel deelnemers in beide groepen op ongeveer dezelfde uitkomsten uitkwamen. Ook symptomen van psychopathologie, waaronder depressie, angstklachten en symptomen van ADHD, namen af.
De Bruin keek onder 32 adolescenten met primaire insomnia naar het effect van ‘SlimSlapen’ via internetsessies op het cognitief functioneren. Hij vond vooral verbeteringen als het gaat om de visueel-ruimtelijke verwerking in de hersenen en het fonologisch werkgeheugen, maar niet voor het visueel-ruimtelijk werkgeheugen.
Slaapvoorbereiding
Bij slaapproblemen kan ook slechte slaaphygiëne een rol spelen. ‘Een goede nachtrust kan alleen ontstaan als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Dat wordt in de slaapwereld ‘slaaphygiëne’ genoemd. Daarbij kun je denken aan het vermijden van (beeldscherm-)licht in de twee uur voor het slapen gaan, regelmatige bedtijden, genoeg bewegen overdag, het bed alleen gebruiken om te slapen (dus niet om bijvoorbeeld huiswerk in te maken), enzovoorts. Dat dit belangrijk is, is ook terug te zien in mijn onderzoeksresultaten. Een betere slaaphygiëne had een positief effect op slaapproblemen bij jongeren.’
Slaap als preventiemiddel
‘De verbeteringen die ik met ‘SlimSlapen’ vond in het slapen zelf en in het cognitief functioneren van de jongeren, benadrukken het belang om dit relatief korte behandelprotocol breed te verspreiden in de klinische praktijk’, vertelt De Bruin. ‘Daarnaast sluit het aan bij het huidige initiatief van Sarphati Amsterdam om overgewicht aan te pakken, bij jijenjegezondheid.nl om op middelbare scholen te screenen voor psychische problemen, en bij de Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht. Slaap werkt immers preventief op allerlei andere vlakken zoals overgewicht en schoolprestaties.’
Promotiedetails
Dhr. E.J. de Bruin: Insomnia Treatment for Adolescents: Effectiveness of Group- and Internet Therapy for Sleep, Psychopathology, Cognitive Functioning, and Societal Costs.Promotoren zijn prof. dr. S.M. Bögels en prof. dr. F.J. Oort. Copromotor is dr. A.M. Meijer.
Tijd en locatie
De promotie vindt plaats op vrijdag 20 mei om 11.00 uur.
Locatie: Aula van de UvA, Singel 411, Amsterdam.