Veel ziekenhuizen betwijfelen of personeelstekorten in de zorg kunnen worden opgelost met kunstmatige intelligentie (AI). Ook Tweede Kamerleden zijn kritisch en waarschuwen het kabinet voor te hoge verwachtingen van de computers en robots die artsen en verpleegkundigen helpen. Een groot probleem is dat veelbelovende toepassingen niet van de grond komen doordat ze verstrikt raken in een web van complexe regelgeving.
In 2034 is het personeelstekort in de zorg waarschijnlijk zo’n 266.000 werknemers. De tekorten ontstaan doordat meer mensen zorg nodig hebben, onder meer vanwege vergrijzing. AI kan de zorg ondersteunen in administratieve processen en in directe patiëntenzorg.
Er zijn tal van AI-ondersteunde systemen in ontwikkeling met veel potentie om zorgmedewerkers te helpen. De software werkt en het zorgpersoneel wil ermee aan de slag, maar de doorontwikkeling naar een concrete zorginnovatie stokt. Dat komt in veel gevallen omdat testen in de praktijk niet zomaar mag, vanwege strikte regels rond datagebruik, veiligheid en certificering. Veelbelovende toepassingen komen vast te zitten in complexe Europese regelgeving als de Medical Device Regulation en de AI Act. Daardoor blijft waardevolle technologie te vaak in de ontwikkelfase hangen, zonder ooit de werkvloer te bereiken.
Zeker bij innovaties die voortkomen uit publieke kennisinstellingen of samenwerkingen met zorgorganisaties zou het mogelijk moeten zijn om in gecontroleerde omgevingen sneller praktijkervaring op te doen. Nu duurt dat vaak jaren – tijd die we met de huidige druk op de zorg simpelweg niet hebben.
Als we willen dat AI bijdraagt aan betaalbare, toegankelijke zorg, dan moet wetgeving ruimte bieden om zorginnovaties in de praktijk ook te toetsen en aan te kunnen scherpen, om vervolgens zo snel mogelijk te kunnen implementeren. Niet door regels los te laten, maar door ruimte te maken voor veilig innoveren. Bijvoorbeeld via speciale experimenteerregelingen voor publieke partijen. Zolang die infrastructuur ontbreekt, blijft AI vooral een papieren belofte.