De gangbare visie op burn-out en depressie moet op de schop. In de meeste gevallen zijn het geen ziekten die te bestrijden zijn met medicijnen. Dat schrijft prof. Witte Hoogendijk, afdelingshoofd Psychiatrie van het Erasmus MC, in zijn nieuwe boek ‘Van Big Bang tot Burn-out’.

Specialist
Hoogendijk, die het boek schreef samen met journalist Wilma de Rek, geldt als specialist op het gebied van veranderingen in de hersenen bij depressieve mensen. Hij promoveerde op dit onderwerp bij prof. Dick Swaab.

Stressoren
Een op de acht werknemers kampt met een burn-out. Een miljoen mensen gaat jaarlijks door een depressie. Volgens Hoogendijk is dit vooral het gevolg van de achtergebleven ontwikkeling van ons stresssysteem. We hebben te maken met een explosieve toename van stressoren: situaties en ervaringen die stress veroorzaken. De psychiater spreekt daarnaast van opgefokte ideaalbeelden waaraan we willen voldoen en haalt ook een ongezonde relatie met de farmaceutische industrie aan.

Stressvis
In ‘Van Big Bang tot Burn-out’ beschrijft Hoogendijk de geschiedenis van stress, vanaf de oerknal tot heden. Het systeem in ons lichaam om stresssituaties het hoofd te bieden, stamt uit een tijd voordat er leven op het land was. Het was en is nog steeds niet berekend op de hoeveelheid stressoren die dagelijks op ons afkomen. De moderne mens is als ‘een vis in de stress’.

Stellingen
In het boek staan prikkelende stellingen: Waarom stress de motor achter de evolutie is en wij zonder stress niet zouden bestaan. Waarom ons stresssysteem zo lang uitstekend tegen stressoren opgewassen was, maar nu in zijn voegen kraakt. Waarom we vol zitten met rommel van vroeger en je best kunt stellen dat we opgelapte oude auto’s zijn.

Stress te lijf
Hoogendijk geeft uitleg over waar stress toe leidt en wat ertegen geslikt wordt. En uiteindelijk ook hoe mensen de stress te lijf kunnen gaan: door het brein meer rust te gunnen en het lijf wat minder. Compleet met frisse aanwijzingen: ‘Zoek de natuur op, zorg dat je geregeld beweegt, gooi smartphone en laptop de deur uit en besteed je tijd en aandacht aan je vier of vijf echte vrienden in plaats van aan de honderden knakkers die je dagelijks via Facebook bestoken met onnozel commentaar op niks.’

Toekomst
Maar het is niet alleen rust die soelaas biedt. Hoogendijk pleit ervoor de natuurlijke kunstmatigheid van de mens te omarmen en gebruik te maken van (bio)technologie. Nieuwe technieken, zoals sequencen van het genoom en imaging, waarmee we misschien in de toekomst online in het eigen brein kunnen kijken.

‘Van Big Bang tot Burn-out, het grote verhaal over stress’ is vanaf 8 februari verkrijgbaar als uitgave van Uitgeverij Balans.