Voor bloedtransfusies bij ernstig zieke patiënten is vers bloed niet beter dan langer bewaard bloed. Dat is de conclusie van de grootste internationale, gerandomiseerde studie tot nu toe uitgevoerd, waarbij vanuit Nederland zeven ziekenhuizen en Sanquin Bloedvoorziening deelnamen. De resultaten zijn dinsdag gepubliceerd in de New England Journal of Medicine. Al jaren is er controverse over een mogelijk voordeel van vers bloed. Uit deze studie blijkt dat verse rode bloedcellen niet tot meer overleving leiden. Het twistpunt lijkt daarmee geslecht. De uitkomst betekent dat er voor behandelaren geen reden is om per se verse rode bloedcellen te bestellen, en voor de bloedbank geen noodzaak om de houdbaarheidstermijn van bloed te verkorten.

Het in Canada geïnitieerde onderzoek werd uitgevoerd onder 2430 ernstig zieke patiënten op intensive care afdelingen van zeven Nederlandse ziekenhuizen die een bloedtransfusie nodig hadden. De patiënten werden verdeeld over twee gelijke groepen. De ene helft kreeg bloed dat maximaal zeven dagen daarvoor was afgenomen. Voor de andere helft werd de gebruikelijke ziekenhuispraktijk gevolgd: de oudste bloedzak werd het eerst gepakt. Gemiddeld was dit bloed 22 dagen bewaard, met een maximum van 35 dagen. Sanquin voorzag voor deze studie de ziekenhuizen twee maal per week met bloed van twee à drie dagen oud. Het onderzoek verliep dubbelblind, de afnamedatum was niet zichtbaar voor de behandelaren.

Geen verschil
“Deze studie is uitgevoerd bij een vaak oudere en veelal kwetsbare patiëntengroep, omdat we verwachtten dat een eventueel voordeel van vers bloed bij deze patiënten het best aan het licht zou komen”, legt Nardo van de Meer uit. De intensivist van het Amphia Ziekenhuis uit Breda, Oosterhout en Etten-Leur coördineerde de studie voor de zeven deelnemende Nederlandse ziekenhuizen. De patiënten werden drie maanden lang gevolgd. “Ongeveer evenveel patiënten waren nog in leven,763 in de groep met vers bloed om 789 in de groep met langer bewaard bloed. Beide groepen liepen evenveel infecties op. Ook als we de patiënten onderverdeelden naar leeftijd, ernst of aard van de ziekte gaf vers bloed geen voordeel”.

Goed voor de bloedvoorziening
“Rode bloedcellen gaan achteruit in kwaliteit als je ze bewaart”, zegt Leo van de Watering, coördinator vanuit Sanquin. “Dat kan je met allerlei labtesten aantonen, maar of het ook kwaad kan voor de patiënt was niet duidelijk”. Eerdere studies waarin vers bloed beter uit de bus kwam waren allemaal terugkijkstudies, waarin de patiëntengroepen die met elkaar werden vergeleken achteraf bij elkaar werden gezocht. Hierbij bleek vaak een vertekend beeld te zijn ontstaan. Recente kleinere gerandomiseerde studies suggereerden echter al dat bloedtransfusies met vers bloed niet beter zijn. “Het resultaat van deze grote studie is goed nieuws voor de gezondheidszorg. De bewaartermijn van rode bloedcellen kan blijven zoals die is, in Nederland is dat maximaal 35 dagen.”