Welke behandelingen horen thuis in het basispakket van de zorgverzekering, en welke niet? Willen we als maatschappij met elkaar betalen voor behandelingen die erg duur zijn, maar het leven slechts met enkele maanden verlengen? Of voor behandelingen als orthodontie bij scheve tanden en IVF bij onvruchtbaarheid, waarover je kunt twisten of ze bij het leven horen? Zijn we bereid allemaal op te draaien voor zorgkosten waarbij mensen in sommige gevallen een eigen verantwoordelijkheid hebben, bijvoorbeeld een maagverkleining bij overgewicht? Dit soort vragen hoopt de afdeling Health Evidence van het Radboudumc samen met een aantal partners in een burgerforum te beantwoorden.

Het burgerforum bestaat uit 24 burgers, geselecteerd met behulp van een steekproef uit de Nederlandse samenleving. Gedurende drie weekenden in september en oktober 2017 discussiëren zij, onder begeleiding van onderzoeksbureau Motivaction, over een aantal concrete casussen en dilemma’s met betrekking tot het vergoeden van medische behandelingen in Nederland. Tijdens deze drie weekenden ontwikkelt het burgerforum een visie op keuzes in de zorg in Nederland.  Deze worden, in de vorm van een pamflet, gepresenteerd tijdens een conferentie in het voorjaar. Belanghebbenden en beleidsmakers in de zorg worden uitgenodigd om deel te nemen aan deze conferentie en te reageren op het pamflet.

Rob Baltussen, hoogleraar Global Health Economics aan het Radboudumc: “Voor mij is het burgerforum geslaagd wanneer er bij burgers, stakeholders en beleidsmakers draagvlak is voor de resultaten en deze ook worden meegenomen in beleid. Als het burgerforum dan ook nog leidt tot een brede maatschappelijke discussie, dan is dat de kers op de taart. Er wordt immers nu nog te weinig gesproken over het onbegrip en de onvrede in de maatschappij over de keuzes die gemaakt worden.”

Onhoudbare situatie
In 2015 gaven we in Nederland 95 miljard uit aan zorg; 14% van het nationaal inkomen. Bij ongewijzigd beleid zal dit stijgen naar 22% in 2040. Afgelopen week werd bekend dat ook komend jaar de premiekosten en het eigen risico zullen stijgen. De kostenstijging komt grotendeels door nieuwe dure behandelingen. Deze kostenstijging is op termijn onhoudbaar en vraagt om het maken van keuzes. Dit blijkt in de praktijk echter lastig. Er is nauwelijks maatschappelijk draagvlak voor het beperken van dure behandelingen, mede door  gering besef dat het maken van keuzes in de zorg onvermijdelijk is. Twee zaken kunnen bijdragen aan meer expliciete besluitvorming: meer begrip bij burgers voor de noodzaak tot het maken van keuzes en  meer kennis bij de politiek over maatschappelijke voorkeuren. Het burgerforum wil  hier een bijdrage aan leveren.

Debat verbreden en verdiepen 
Het Radboudumc hoopt met het burgerforum het maatschappelijk debat rondom de zorg in Nederland te verbreden en verdiepen, door het faciliteren van een geïnformeerde discussie tussen burgers. Daarnaast doet het Radboudumc onderzoek naar het functioneren van een burgerforum in de praktijk,  als verkenning voor een meer stelselmatige inzet. Naast het Radboudumc nemen het  Institute for Management Research van de Radboud Universiteit en de Erasmus School of Health Policy & Management van de Erasmus Universiteit Rotterdam deel in de organisatie van het burgerforum. Daarnaast heeft het Zorginstituut Nederland een belangrijke adviserende rol.  Het burgerforum is geïnspireerd op een vergelijkbaar initiatief, Burgerlabo, dat in juni 2015 heeft plaatsgevonden in België. Het Burgerlabo heeft daar geleid tot een breed gedragen veranderingsproces voor het maken van keuzes in de zorg.